Do kogo należy miasto?
Po upadku muru Berlin, jako stolica zjednoczonych Niemiec, stanął przed zadaniem zdefiniowania swojej tożsamości na nowo. Najbardziej wpływowa okazała się koncepcja „krytycznej rekonstrukcji”, postulująca powrót do tradycyjnej, przedwojennej zabudowy. Hans Christian Post rozmawia zarówno z pełniącym w owym czasie funkcję głównego architekta Berlina Hansem Stimmannem, jak i z jego oponentami, krytykującymi go za konserwatyzm i pozbawienie miasta szansy na wypracowanie własnego stylu architektonicznego.
Drezno. Architektura a polityka
Skrupulatna rekonstrukcja zniszczonego podczas bombardowania w trakcie II wojny światowej historycznego centrum skupiła w ostatnich latach uwagę na Dreźnie. Po zjednoczeniu Niemiec stolica Saksonii odzyskała mnóstwo dawnego blasku, pokazując pamięć o architekturze i urbanistyce sprzed wielu dekad. Zyskała też sporo złej sławy jako niemieckie i europejskie centrum działalności skrajnej prawicy. Hans Christian Post łączy w swoim filmie obie kwestie, próbując pokazać wpływ konserwatywnej polityki historycznej na rozwój neo-nacjonalizmu w Dreźnie. W efekcie otrzymujemy frapującą opowieść o tym, jak decyzje dotyczące urbanistyki i architektury łączą się z aktualną polityką.
Experimental City
Partnerstwo prywatno-publiczne, zerowa emisja, piesze strefy na całym obszarze miasta i transport publiczny jako komunikacyjna podstawa. Oto wyciąg z założeń utopijnej idei sprzed pół wieku, którą opracował Athelstan Spilhaus – oceanograf, geofizyk i innowator. Miał to szczęście, że futurystyczna wizja doczekała się w 1962 roku realizacji w północnej Minnesocie w Stanach Zjednoczonych. Jednak projektowana przyszłość nigdy nie nadeszła. Być może zbudujemy ten świat dzisiaj, dotknięci widmem klęski klimatycznej. Na razie możemy zobaczyć, dlaczego Amerykanom się nie udało. Pokazuje nam to Chad Freidrichs, który udowodnił swoją wrażliwość na miejskie sprawy dokumentem “Mit Pruitt Igoe”.
Last Exit Alexanderplatz
Debiut Hansa Christiana Posta zabiera widzów za kulisy konkursu, który zmienić miał berliński Alexanderplatz w jedno z nowoczesnych centrów świeżo zjednoczonej niemieckiej stolicy. Pomimo upływu niemal dwóch dekad ostateczny kształt tej przestrzeni wciąż stoi pod znakiem zapytania. O swoich konkursowych koncepcjach opowiadają tu autorzy radykalnie różnych propozycji zabudowy placu: Hans Kollhoff, Michael Kny, czy wreszcie tworzący nie plany, a planistyczne manifesty starchitekt Daniel Libeskind. Filmowe dochodzenie (za którego ścieżkę dźwiękową odpowiada polski skład Mitch & Mitch) stawia pytanie: który z nich był najbliżej właściwego zdefiniowania problemu?
Natura Urbana. Nieużytki Berlina
W kolejną wędrówkę po Berlinie ruszamy pod przewodnictwem głównie botaników i ekologów. Berlin jest dziś wypełniony nietypowymi gatunkami roślin, ekspansywnie zajmującymi powojenne luki w zabudowie – tytułowe, jedyne w swoim rodzaju, nieprzetłumaczalne na inne języki “brachen”. Nieuporządkowana i niekontrolowana zieleń w wielu częściach miasta przejęła na lata opuszczone przez ludzi przestrzenie. Dziś walczy o przetrwanie w obliczu zwiększającego się popytu na wolne działki pod zabudowę. Film Matthew Gandy’ego stara się uchwycić zmianę i udokumentować przemijanie Berlina, który już nie jest “poor” ale wciąż “sexy”.
Surowiec, z którego wyrabia się sny
Podróż przez Austrię śladami kooperatyw mieszkaniowych pozwala nam zajrzeć do osiedli pionierów, którzy w 1975 roku rozpoczęli trwający do dziś projekt Kooperatives Wohnen w Graz-Raaba oraz prześledzić ówczesne motywacje do budowania takiego modelu współdzielenia przestrzeni. Dzięki bohaterom, którzy dopiero zaczynają swoją przygodę z kooperatywami, dowiadujemy się więcej o współczesnych ideach, które pchają ludzi do takich rozwiązań. Obraz Lotte Schreiber i Michaela Riepera świetnie prezentuje blaski i cienie modnych dziś kooperatyw, a dodatkowo dostarcza wielkiej dawki danych – o powierzchni osiedli, liczbie ich mieszkańców, czy używanych samochodów i rowerów.
Utopia Nowego Miasta
Basildon jest jednym z „nowych miast” utworzonych pod Londynem po drugiej wojnie światowej w ramach programu odciążania przeludnionej stolicy. Budowane w duchu modernizmu, przestronne, czyste i zielone, miało przyczynić się do ukształtowania nowego typu obywatela. Christopher Ian Smith zestawia wizje planistów z relacjami mieszkańców, opowiadających o realiach życia w nowym mieście w czasach jego świetności i dziś, gdy cieszy się ono nie najlepszą sławą. Istotnym wątkiem są losy lokalnej sceny artystycznej, znanej z tego, że wydała na świat zespół Depeche Mode. Utopia w starciu z rzeczywistością staje się soczewką, która uwidacznia głębokie rozwarstwienie brytyjskiego społeczeństwa.
Zniknięcie Robin Hood Gardens
Kiedy w 1972 roku do użytku oddany został kompleks mieszkaniowy Robin Hood Gardens, cały Londyn cieszył się z kolejnego kroku na drodze do rozwiązania problemów lokalowych stolicy Wielkiej Brytanii. Zaprojektowane przez Petera i Alison Smithsonów osiedle miało bogaty program społeczny: tanie mieszkania, dobre warunki życia i przestrzenie sprzyjające tworzeniu sąsiedzkiej wspólnoty. Po kilkudziesięciu latach jedna z ikon brytyjskiego brutalizmu została uznana za porażkę i w zmieniającym się dynamicznie Londynie nie ma już miejsca dla Robin Hood Gardens. Film opowiada zarówno o początkach istnienia tego zespołu mieszkalnego, jak i o problemach, jakie pojawiły się z czasem w związku z tą realizacją.
Sympozjum Plastyczne Wrocław ’70
Jednym z celów Sympozjum Plastycznego Wrocław ’70 – niezwykłego spotkania artystów, krytyków i teoretyków sztuki zorganizowanego z okazji 25-lecia „powrotu ziem zachodnich i północnych do macierzy” – było stworzenie nowej struktury urbanistyczno-architektonicznej Wrocławia. Podczas pokazu organizowanego z okazji 50. rocznicy Sympozjum Wrocław ’70 (i wpisanego w jej obchody – Sympozjum Wrocław 70/20) zobaczymy miasto sprzed półwiecza – wciąż zrujnowane, ale projektowane na nowo z nerwem i planistyczną odwagą. Blok filmowy poprzedzi prelekcja Michała Dudy, który nakreśli obraz realiów miasta tamtych lat, w którym działali młodzi, zrzeszeni w Miastoprojekcie architekci i architektki.
Noc
Nakręcona w malowniczej scenerii wieczornego Mediolanu historia młodego małżeństwa, które odwiedza umierającego przyjaciela, po czym spędza noc osobno. Jeden z najważniejszych filmów w dziejach włoskiego kina. Film prelekcją opatrzy wrocławska architektka Aleksandra Czupkiewicz.